نکات مهم قبل از خرید ماهی قرمز

نکات مهم قبل از خرید ماهی قرمز

نکاتی که هنگام خرید ماهی قرمز باید به آن ها توجه کرد .
این روزها بازار سفره های هفت سین نوروزی و خریدن سین های آن داغ داغ است.به جز سین های موجود در هفت سین ، ماهی
قرمز یکی از نماد های سفره های هفت سین ایرانی است که نماد نوعی جنبش و پویایی می باشد . متاسفانه این ماهی های
قرمز رنگ گاهی اوقات مدت زمان زیادی عمر نمی کنند و حتی تا آخر عید هم زنده نمی مانند . در این مطلب قصد داریم شما را
با نکاتی آشنا نماییم که با توجه به آن ها می توانید ماهی قرمزی خریداری کنید که نه تنها نوروز امسال که چند سال مهمان
سفرههای هفت سین مان باشد .
بهتر است ماهی قرمز را از مجموعه کپور فیش بخرید .
خرید و فروش ماهی قرمز ، تجارتی پرسود است . بیشتر ماهیهای قرمزی که روزهای پایانی سال در حوضچه های کوچه و
خیابان فروخته میشوند ، در حوضچه های طبیعی در استان گیلان و البته اندکی هم در استخرهای بتنی در کاشان پرورش
داده میشوند . کار تکثیر ماهی قرمز را بهار هر سال انجام میدهند . برخی پرورشدهندگان با اصول پرورش ماهی قرمز آشنا
نیستند و ماهیها را چه بسا در شرایط نا مناسبی پرورش داده باشند و در نتیجه ماهی قرمز به وقت عرضه به بازار بسیار
کوچک اندام است و از سوء تغذیه رنج میبرد . آنها ماهیان قرمز را اواسط زمستان با قیمت پایین به دلالها میفروشند و
دلالها ماهیها را با تراکم زیاد در تانکهای پشت وانتهای نیسان در شرایط نامطلوب اکسیژنی به شهرهای دیگر انتقال
میدهند . دلالها ماهیها را معمولا با ده برابر قیمت خرید در بازار میفروشند و در این تجارت سودمند ، استرس شدیدی که
به ماهیها وارد میکنند و تلفات آنها برایشان مهم نیست . در نتیجه ماهیان قرمزی که از خانواده کپور ماهیان هستند با وجود
سخت جان بودن نسبت به بسیاری از گونه های حساس ماهی ، موقعی به تشت ماهی فروشی مقابل سوپرها و میوه فروشیها
رسیدهاند که بسیار ضعیف و نالان شدهاند .
از آن بدتر این که میوه فروشها هم بلد نیستند چطور ماهی قرمزها را نگهداری کنند و صدها ماهی را میریزند در یک تشت و
حتی گاهی از قرار دادن یک شیلنگ هوادهی هم دریغ میکنند .
وقتی جمعیت ماهیها را در حجم کوچکی نگه میدارید ، آنها با آبششهای خود بسرعت اکسیژن محلول در آب را تنفس
میکنند و بعد که اکسیژن تمام شد ، دهان خود را به سطح آب میآورند ( gasping Fish ) و سعی میکنند اکسیژن هوا را
ببلعند تا زنده بمانند .
هر وقت این منظره را دیدید ، بدانید ماهیها در حال خفه شدن هستند و نباید از چنین جایی ماهی بخرید ، چون بعید است
بیشتر از یک یا دو روز عمر کند .
درست مثل این که ۲۰۰ نفر انسان را در اتاقی ۱۰۰ متری محبوس کنید و در و پنجره را ببندید و غذا هم ندهید و توقع داشته
باشید زنده بمانند .
خوشبختانه متصدیان مجموعه کپور فیش به صورت حرفهای با این مسائل آشنا هستند و ماهیها را در شرایط بهتری نگهداری
میکنند .
ماهیها را در اندازه ۲ الی ۴ بند انگشت بخرید
همانطور که اشاره شد ، ماهیان قرمزی که در شرایط بدی پرورش یافته باشند ، معمولا بسیار کوچک هستند و اصطلاحا اندام
سوزنی دارند ، به این معنی که بدنی بسیار کوچک و نحیف به ابعاد مثال دو تا سه سانتیمتر دارند که به سری نسبتا بزرگ و
بیقواره ختم شده که نمایی شبیه به سوزن ته گرد به هیکل ماهی داده است . به بهانه این که تنگ ماهی کوچک است و ماهی
بزرگتر فضله میکند و آب کثیف میشود ، ماهی ضعیف مردنی نخرید .
نخریدن این ماهیها کاراترین شیوه مقابله با سودجویانی است که فقط به فکر جیب خود هستند و زندگی موجودات زنده
برایشان بیارزش است .
بهتر است سراغ ماهیهایی بروید که سایزشان تقریبا به اندازه انگشت اشاره شماست و اصطالحا به آنها ۳ بندی ( Fingerling ) هستند . این ماهیها آنقدر در شرایط مطلوب رشد کردهاند که بهتر زنده بمانند .
اصول استقبال از ماهی در خانه
خیلی ها از سر نا آگاهی عادت دارند وقتی ماهی را با کیسه پلاستیکی به خانه میآورند ، بلا فاصله ظرفی را از آب لوله کشی (اب شرب ) پر میکنند و ماهی را تالاپی میاندازند در آن ، غافل از این که دمای آبی که ماهی در آن بوده ، مثال ۱۰ درجه بوده و دمای آب شیر اب ۱۸ درجه و همین کار اگر ماهی را نکشد ، دستکم حسابی شکنجه اش میدهد . جدا از این که کلر موجود در آب برای ما انسانها سمی و کشنده نیست ، اما برای ماهیهای کوچولو مرگ آور است .
راهکار اصولی این است که دو روز قبل از خرید ماهی ، یک تشت کوچک یا یک ظرف سالاد خوری بزرگ را از آب شیر تا دو
سوم حجم پر کنید ( تا لبه از آب پر نکنید ) بعد ظرف آب را کنار اتاق یا آشپزخانه 48 ساعت به حال خود بگذارید تا کلرش
متصاعد و خارج شود .
وقتی ماهی را خریدید و به خانه آوردید ، ماهی را با همان آب و کیسه دربسته به مدت بیست دقیقه در ظرف آب بگذارید تا
آب موجود در کیسه به تدریج با آب ظرف هم دما شود . سپس به آرامی در کیسه را باز کنید و ماهی را با همان آب کیسه به
آرامی وارد ظرف و بعد کیسه را خارج کنید . ( به این کار هم دمایی کردن میگویند ) قاعدتا ماهی جست و خیز میکند وقتی
شما و فضای جدیدش را میبیند . تصور عمومی در چنین شرایطی این است که ماهی خوشحال و سرحال است که از کیسه
بیرون آمده . اما اگر از من میپرسید ، ماهی بینوا از فرط ترس و استرس این طور شنا میکند ، آن هم در حالی که بسیار
خسته است و چند روز است غذا نخورده است . بهتر است ماهی و ظرف را به حال خود بگذارید و اذیتش نکنید تا چند ساعتی بگذرد و به شرایط جدید عادت کند . لطفا تا ۷۲ ساعت بعد از جا به جایی به ماهی ها غذا ندهید چون باعث مرگ ماهی ها میشود .
به سالم بودن چشم ، پولکها و بدن ماهی خوب دقت کنید که ماهی بدنش با پولکهای ردیف و منظم پوشیده شده باشد ، بدنش زخمی نباشد و پولکهایش نریخته باشد . پولکها ، پوشش ماهی در برابر عوامل بیماریزا هستند . صدمه در پولک ماهی ، علاوه بر این که او را مستعد قارچ زدگی و مشکلات دیگر میکند ، از شرایط نگهداری و انتقال بد ماهی در نتیجه تقلا و دست و پازدنهایی خبر میدهد که منجر به کنده شدن پولکهایش شده است . این ماهی قطعا استرس بالایی را تجربه کرده و علی رغم شاد و شنگول بودن ظاهری بعید نیست از پیمانه عمرش فقط چند روز مانده باشد .
توجه کنید باله های ماهی سالم و تمیز باشد و پاره و ریش ریش نشده باشد . باله های ریش ریش از بیمار بودن ماهی و شرایط
تغذیه بد او خبر میدهد . به چشم های ماهی نیز دقت کنید که کامال سالم و طبیعی باشد و گه گاه ماهی آن را به جهات مختلف
حرکت بدهد . بعضی ماهیها در اثر ورود انگل یا کمبود تغذیهای یا بروز بیماری ممکن است دچار نابینایی و آب مروارید ( کاتاراکت) در یکی از چشمها یا هر دو چشم شده باشند . چنین ماهیای نمیتواند به آسانی غذایش را پیدا کند و متکی به حس بویایی و چشایی است . بنابراین ممکن است چند روزی بیشتر مهمان شما نباشد .
با حیوانات مثل انسان رفتار کنیم بعضی ها جلوی تنگ یا اکواریوم میایستند و با ناخن ضربه یا تلنگر به شیشه میزنند و از ترسیدن ماهیها عادت بدی است که بعضیها جلوی ُتنگ یا اکواریوم لذت میبرند . اینها همانهایی هستند که وقتی در خیابان راه میروند ، به گنجشکها و گربه ها سنگ میزنند یا از سر سرگرمی و غرور ، شاخ و برگ شمشادها و درختان را میشکنند . این در حالی است که همین آدمها از این که کسی به شیشه خانه شان سنگ بزند برآشفته میشوند . چنین افرادی باید در رفتارشان با طبیعت تجدید نظر کنند و تعلیم ببینند .

ما در فرهنگمان حیوانات را زبان بسته لقب میدهیم . پس از سالها زندگی نزدیک و مطالعه در احوال حیوانات و بویژه ماهیها
برایم روشن شده است که آنها آزار ، درد ، خوشی ، محبت ، سیری ، گرسنگی ، شلوغی ، سرما ، گرما و همه آن احساسهایی را
که ما در تعامل با محیط اطرافمان حس میکنیم را درک میکنند . فقط چند تفاوت با ما آدمها دارند : اهل دروغ و دورویی
نیستند و کم پیش میآید به همنوع خود آسیب بزنند . رفتار و اعمالشان کاملا مطابق طبیعتشان است . مهمترین اصل در
نگهداری هر ماهی ، خزنده ، پرنده یا پستانداری این است که با او انسانی رفتار کنید و به چشم موجودی پست نگاهش نکنید .
در این صورت حق حیاتش را دادهاید و در کنار شما سالها زندگی خوبی را تجربه خواهد کرد و شما هم از تماشای بالندگیاش لذت خواهید برد .
چرا لازم است به بهانه نوروز ماهی قرمز بخریم ؟
چند سالی است ُمد شده عدهای مینشینند پشت رایانه و با جست و جو در گوگل به نتایجی میرسند که فلان سنت ، ریشهاش غیر ایرانی است و باید کنار بگذاریمش ، ژست روشنفکر میگیرند و به انگیزه خودنمایی با ساز مخالف زدن با هر سنتی ( ولو کارا و پسندیده ) در شبکه های مجازی کمپین 《 نه به … 》راه میاندازند . نوروز هم از این آسیب بی نصیب نمانده است . یک
سال میگویند سبزه را از سفره هفتسین حذف کنید چون هر سال چند هزار تن گندم و عدس هدر میرود . سال بعد میگویند شیرینی را از مراسم نوروزحذف کنید ، مردم دیابت میگیرند . بعد میگویند ماهی قرمز را حذف کنید ، چون برگرفته از آیین چینی هاست و به محیط زیست آسیب میرسد و صدهاهزار ماهی در خانه های مردم میمیرند… با همین فرمان پیش برویم کلا باید نوروز را کنار بگذاریم ، چون تعطیلاتش به اقتصاد کشور آسیب میزند . این افراد به علت نگاه تک بعدی ، به جنبه های اجتماعی و فرهنگی نوروز و تاثیر عمیق آن بر هویت ایرانیان و ارزش آفرینی معنوی و غیرقابل ارزشگذاری آن بیتوجهند .
گویی نوروز آیینی نو است و محدود به مرزهای ایران امروز که با گذشت هزاران سال ، اشکالات متعددی به آن وارد است .
صرف نظر از برخی سنن آسیب زننده که به اصلاح نیاز دارند ، در آیین نوروز ، توجه به تمام عناصر موجود در نوروز و سفره
هفتسین ، بی هیچ شک و شبه های در جهت حفظ محیط زیست و ارتقای ارزشهای انسانی و فرهنگی ماست . علت ماندگاری
نوروز هم همین است . و گرنه چه بسیارند سنت های فراموش شده .
آنها که بر طبل کمپین 《 ماهی قرمز نخریم 》 میکوبند ، از جهاتی درست میگویند ، ولی توجه ندارند در چه جامعه های و با چه نگرشی به حیوانات این طبل را به صدا در می آورند . ماهی قرمز و زیبایی اش ( ولو وارداتی ) بیش از یک قرن است که جزئی از فرهنگ و نماد آیین نوروز شده است . اتفاقا باید از این فرصت استفاده و همه را به خرید ماهی قرمز و نگهداری اصولی از
آن تشویق کرد .
در شرایطی که ضربالمثل ورد زبان مردم کوچه و بازار《 سنگ مفت ، گنجشک مفت 》است و به کار بردن اسامی و اشاره به
صفت بیشتر حیوانات در گفتار روز مره ما نوعی دشنام محسوب شده و هر حیوانی متهم به صفتی پست است ، چنان که ماهی
قرمز باهوش در فرهنگ عامه به کم حافظگی متهم میشود ، برای مردمانی که شهرنشینی بیشتر از هر جای دنیا آنها را با طبیعت بیگانه کرده ، لازم است به بهانه نوروز پای ماهیان قرمز را به نمایندگی از حیات وحش به زندگی ماشینی وارد کنند و چگونگی همزیستی با آنها را یاد بگیرند . شک نکنید که امکان ندارد ، شهروند متمدنی در خان هاش ماهی قرمز یا پرندهای را نگهداری کرده باشد و به حیوانی آب و غذا داده باشد و آن وقت بتواند تفنگ به دست بگیرد و در طبیعت با شلیک به جانوری زیبا ، از جان دادنش لذت ببرد .
ماهی ها را با دست نگیرید
ماهی را باید با توری مخصوص لطیف به آرامی و با کمترین استرس گرفت . گویی کودکی را میخواهید بگیرید و نگران
آسیب دیدنش هستید . برای انتقال از کیسه تیره رنگ استفاده کنید و از همان آب آکواریوم یا تشت فروشگاه در آن بریزید تا
هم دما باشد . ماهیها خونسرد هستند و اگر از آبی مثال با دمای ۱۰ درجه به آبی با دمای ۱۵ یا ۲۰ درجه به طور ناگهانی منتقل شوند ، بدنشان تحمل این اختلاف دما را ندارد و ممکن است شوک وارد شده به آنها به از تپش ایستادن قلب کوچکشان منجر شود . علت توصیه به تیره بودن کیسه پلاستیکی نیز این است که ماهی بیرون را نبیند و بجز استرس تکان خوردن کیسه پلاستیکی ، تغییر پیوسته منظره بیرونی کمتر ناراحتش کند . وارد شدن استرس به هر جانوری ، موجب ترشح هورمونهای مقابله با استرس ، صرف انرژی زیاد و حساس شدن آن موجود زنده به عوامل بیماری زا میشود . کیسه حامل ماهی باید دو سوم از هوا و یک سوم از آب پر شده باشد و در کیسه محکم گره زده شده باشد تا در صورت سر و ته شدن آبش نشت نکند .

ماهی هم مثل ما باید غذا بخورد
بیشتر مردم فکر میکنند ماهی قرمز فقط آب میخورد و غذا لازم ندارد . این در حالی است که ماهیها پیش از افتادن به دست دلالها و فروشندگان ماهی ، در حوضچه محل زندگی خود یا در آکواریوم فروشی غذا میخوردهاند . فروشندگان ماهی میدانند در ایام فروش و انتقال ماهی برای بر هم نخوردن شرایط متابولیسم و مصرف اکسیژن در ماهی باید از دادن غذا به آن خودداری کنند . یک ماهی سرحال تقریبا تا ۱۵روز میتواند غذا نخورد و زنده بماند و در این مدت چربی های انباشته در بدنش را مصرف میکند ، یا ناچار مدفوع خود و ماهیهای دیگر را میخورد که برای سلامتش بسیار زیانبار است . بعد از ۱۵ روز کمکم سراغ مصرف پروتئینهای بدنش برای تأمین انرژی میرود که وضع بسیار خطرناکی است و در شرایط گرسنگی مفرط قرار میگیرد .

به ماهی چه غذایی بدهیم؟
بعد از ۲۴تا ۷۲ ساعت که از ورود ماهی به خانه گذشت و ماهی به شرایط جدید در ظرفش عادت کرد و جست و خیزش کم
شد ، به آرامی به ظرفش نزدیک شوید . مقدار بسیار کمی غذا در آبش بریزید . خوب است بدانید ماهی شما روزانه باید به
اندازه یک تا دو درصد وزن بدنش غذا بخورد . این یعنی یک ماهی ۳۰ گرمی هر روز حدود نیم گرم غذا نیاز دارد . به اندازه
قطعات غذا دقت کنید . این اندازه باید به اندازه نصف قطر دهان ماهی باشد . نوع غذا مهم نیست ، زیرا ماهیان قرمز همه چیزخوار هستند . مهم این است که به ماهیتان به صورت متنوع ، اما هر روز غذا بدهید . نان خشک ، پلوی پخته ، سبزی ریز شده ، میوه ، گوشت و مرغ پخته ، ژامبون و کلا هر چه فکرش را کنید میخورند . فقط خیار و هویج دوست ندارند . در این شرایط خواهید دید که ماهی قرمز حتی اعضای خانواده را میبیند و کسی را که به
او بیشتر غذا میدهد را میشناسد . آنقدر که صبحها وقتی برای صبحانه بیدار میشوید ، برای گرفتن غذا به جلوی ظرف میآید و دهانش را آنقدر بازو بسته میکند تا توجه شما را جلب کند . یکی از بی نظیرترین لذتهای زندگی غذا دادن به حیوانی مثل ماهی در خانه است .

نکات مهم در نگهداری از ماهی و تعویض آب
هر ماهی قرمز در شرایط ایدهآل به ۱۰ لیتر آب نیاز دارد . اگر چنین فضایی را نمیتوانید مهیا کنید ، دست کم برای هر ماهی
به اندازه 2/5 لیتر فضا در نظر بگیرید . بهتر است یک جفت ماهی بگیرید . آنها موجوداتی اجتماعی هستند . متاسفانه ماهیان قرمز خیلی ادرار میکنند و اگر بیش از حد به آنها غذا بدهید ، مدام آب ظرفشان را کثیف میکنند . برای تعویض آب وسواسی عمل نکنید . آبی که از نظر شما کدر است ، از نظر ماهی شرایط مطلوبی دارد .
به هر حال سلیقه اش با شما متفاوت است . تقریبا هر یک تا دو هفته یکبار زمان مناسبی برای تعویض آب ماهی است .
دقت کنید از آب هم دما و کلر زدایی شده برای تعویض استفاده کنید . برای تعویض آب ، ماهی را با دست نگیرید . آب کدر
ظرفش را با استفاده از شیلنگ یا کج کردن تا کمترین حد ممکن پایین بیاورید و بعد بتدریج آب تازه شفاف را جایگزین کنید .
دمای مناسب برای زندگی ماهیان قرمز بین 15 تا 22 درجه سانتی گراد است . بهتر است ظرفشان را در آشپزخانه و اتاق ، جایی نزدیک به پنجره قرار دهید .
نکته مهم دیگر این که ماهیها هم مثل شما شب به استراحت نیاز دارند . لطفا دوستی خاله خرسه به خرج ندهید و شب برایشان لامپ روشن نکنید . آنها شبها در محیط تاریک با چشمانی باز میخوابند و به آرامی در محلی بی حرکت ، باله هایشان را تکان میدهند . به وقت استراحت مزاحمشان نشوید .
وقتی به مهمانی یا مسافرت میروید ، ماهی را در یخچال نگذارید . این باور غلطی است که البته گاهی جواب میدهد . علتش
این است که دمای چهار درجه یخچال متابولیسم و دفعات تنفس ماهی و تپش قلب را به کمترین حد میرساند که و به نوعی
ماهی را فریز میکند که البته به نفع ماهی نیست . این سرد و گرم شدنها و تغییر دادن محل ظرف و محبوس بودن فضای
یخچال ممکن است به مرگ ماهی بینجامد .
در آب ماهی قند نریزید این کار موجب بر هم خوردن تنظیم اسمزی بدن ماهی در تبادلات با محیط خارج شده و میتواند به
مرگش منجر شود . در مواقعی که ماهی دچار بیماریهایی مثل انواعی از قارچ زدگی یا سفیدک میشود ، میتوان از حمام نمک
طعام با دوزی مشخص در مدتی معین استفاده کرد که شرح آن را در مقالات دیگر به عرضتان میرسانم .
تهیه و تدوین مدیر مجموعه کپور فیش مهندس آقایاری