بچه ماهی خاویاری ( سیبری )

توضیحات

آوازه شهرت ماهیان خاویاری نه به جهت تولید گوشت بلکه از نقطه نظر مادهای اختصاصی بنام خاویار میباشد . خاویار
درواقع تخمک گونهای از ماهیان خاص بنام تاس ماهیان است . این ماده از جهت غذایی ، دارای ارزشی فوق العاده باالیی
میباشد به همین دلیل از آن تحت عنوان مروارید سیاه یاد میکنند . این ماده ارزشمند با طعم و خواص ویژه خود در سرتاسر
جهان توانسته طرفداران زیادی را به سمت و سوی خود بکشاند . همچنین غذایی که از آن طبخ میگردد در اکثر رستورانها با
قیمت گزافی به فروش میرسد .
در همین راستا قصد داریم از طریق وب سایت مجموعه کپور فیش مقاله ای را مبنی بر صفر تا صد پرورش ماهی خاویاری
منتشر کنیم امید است که اطالعات آن برای پرورش دهندگان و کشاورزان گرامی اثر بخش باشد . پس به شما پیشنهاد
میکنیم تا پایان با ما باشید .
کلیاتی درباره آشنایی با ماهی خاویار
ماهی خاویار بانام علمی Acipenseridae متعلق به رده پرتوبالگان ، راسته تاس ماهی سانان و خانواده تاس ماهیان است .
ماهیان خاویار با قدمت بیش از 250 میلیون سال یکی از با ارزش ترین گونه های ماهی ساکن آب شیرین هستند که بیش از
90 درصد آنها در دریای خزر زیست میکنند . همچنین این ماهیان در حوزه دریای سیاه و اورال هم یافت میشوند .
از نظر ظاهری خانواده تاس ماهی دارای دم باریک ، دهانی عرضی و متحرک ، یک پوزه ، دو جفت سبیلک ، بدنی کشیده و دراز
میباشد . ماهی بالغ بر روی فک خود دندان ندارد اما بچه ماهی خاویاری دارای دندان است . همچنین در امتداد طول بدن آنها
برجستگی های محکمی بنام مهره های استخوانی وجود دارد .
گونه های ماهی خاویار غالبًا در آب شور دریا زندگی میکنند و در فصل تولید مثل برای فرایند تخم ریزی به سمت آب شیرین
به حرکت در میآیند .
ماهی خاویاری فاقد پوشش فلس است فقط در قسمت نواحی دم داری پولک لوزی شکل میباشد .
) تولیدمثل ماهی خاویاری (
ماهی خاویاری از دسته ماهیان تخم گذار است که به صورت تصادفی بین تخمک و اسپرم شناور در آب لقاح صورت
میگیرد . و روند تکاملی آنها بعد از لقاح تخم شامل مراحل تولید الرو ، تولید بچه ماهی خاویاری و در نهایت ماهی بالغ
اکثر ماهیان خاویاری برای تخم ریزی در فصل بهار به سمت آب شیرین رودخانه ها مهاجرت میکنند . و بعد
است . معمو ًال
از گذراندن مرحله الروی ، بچه ماهی حدود 6 ماه در آب رودخانه میماند و بعد از آن روانه آب دریا میشوند و ادامه
بلوغ را در آنجا میگذرانند . در این آبزی جنس نر زودتر از ماده به بلوغ میرسد .
مهم ترین گونه های ماهی خاویاری
تاکنون بیش از 27 گونه از این خانواده شناسایی شده است که هر کدام از آنها دارای زیرگونه هایی میباشند . اما مهم ترین
گونه های ماهی خاویاری عبارت اند از
1 -فیل ماهی ) بلوگا ( :
یکی از با ارزش ترین ماهیان خاویاری از نقطه نظر کیفیت خاویار است . و به دلیل قابلیت پرورش در آب چاه و رودخانه ،
تحمل محدوده دمایی باال و رشد بیشتر ، در اغلب مراکز پرورشی کشور از آن جهت ماهی مولد استفاده میکنند . این گونه از
ماهی خاویاری به وفور در دریای خزر ، دریای سیاه و دریای آزوف یافت میشود . از مهم ترین عیوب پرورش فیل ماهی دیر
به سن بلوغ رسیدن و دوره پرورش طوالنی تر است که پرورش آن را با محدودیت هایی رو به رو میکند . سن بلوغ در جنس
نر و ماده به ترتیب 14 و 17 سالگی است .
2 -قره برون ) تاس ماهی ایرانی ( :
این گونه هم یکی از گونه های با ارزش خاویاری است که اغلب در نواحی جنوبی دریای خزر یافت میشود و تولید خاویار آن
بعد از فیل ماهی در درجه دوم اهمیت قرار دارد . و به دلیل بلوغ زودرس و رشد سریع ، حدود یکسوم از کل گله مولد
پرورشی را تشکیل میدهد . سن بلوغ جنس نر 8 و ماده 12 سالگی است . و از ماهی بالغ حدود 2 کیلوگرم میتوان خاویار
استحصال نمود .
3 -ازون برون ) دراکول ( :
محل زیست این ماهی دریای خزر ، دریای سیاه و دریای آزوف است . یکی از زودرس ترین گونه های ماهی خاویار با بلوغ 6
سالگی است . به همین دلیل اکثر پرورش دهندگان تمایل زیادی به استفاده از این ماهی برای تشکیل گله های مولد خود دارند .
بهطور میانگین از این ماهی میتوان حدود 5/1 کیلوگرم خاویار برداشت نمود . به دلیل باال بودن میزان پروتئین گوشت و
خاویار این ماهی جزء گونه های ارزشمند استخرهای پرورشی بهحساب میآیند .
4 -شیب :
این ماهی که در دریای خزر ، دریای سیاه و دریای اورال زیست میکند دارای بلوغ جنسی 9 تا 12 سالگی است . و تقریبًا از این
ماهی میتوان 2/2 کیلوگرم خاویار به دست آورد .
5 -چالباش ) تاس ماهی روسی ( :
پراکنش این ماهی در حوزه دریای سیاه ، دریای آزوف و دریای خزر است . نرها در سن 9 تا 12 و مادهها در سن 8 تا 12
سالگی به سن بلوغ میرسند .
گونه های مذکور از بهترین نژادهای پرورشی جهت تولید خاویار و گوشت هستند که همه اینها در حوزه دریای خزر یافت
میشوند . اما گونه های دیگری همانند تاس ماهی سیبری ، استرلیاد و دورگه بستر ) حاصل تالقی فیل ماهی و استرلیاد (
وجود دارند که برای تولید گوشت و خاویار پرورش داده میشوند .
اهداف تولیدی و اقتصادی پرورش ماهی خاویار
1 -تولید خاویار :
ارزشمندترین فرآورده تولیدی پرورش ماهیان خاویاری میباشد . خاویار در واقع تخمک های بارور نشده خانواده تاس ماهیان
است و حدود 7 تا 12 سال طول میکشد که آن را استحصال نمود . علت معروف بودن خاویار به دلیل خواص گران بهای آن
است که این خواص شامل وجود اسید چرب باالی امگا 3 ، پروتئین ، آهن ، سلنیوم ، کلسیم ، ید ، فسفر ، انواع ویتامینهای
گروه B ( ریبوفالوین ، نیاسین ، پیرودوکسین و اسیدفولیک ( ، ویتامین D ، E ، A و… میباشد و در درمان طیف گستردهای از
امراض ازجمله بیماری های قلبی عروقی ، التهاب مفاصل ، آلزایمر ، کمخونی ، تقویت سیستم ایمنی بدن ، افسردگی و بیماری
های عصبی به کار میرود . به دلیل همین خواص ارزشمند ، خاویار به مروارید سیاه معروف گردیده است .
2 -تولید گوشت :
گوشت ماهی خاویار گرچه از نظر پرورشی بعد از خاویار در درجه دوم اهمیت قرار دارد اما از نظر غذایی به دلیل داشتن
میزان پروتئین و ویتامین A باال و کلسترول پایین با ارزش تر از گوشت ماهیانی همانند سالمون و تیالپیا است . و در واقع
چنین میتوان گفت که انتخاب آن به عنوان یک خوراک سالم جهت کاهش وزن بهترین گزینه است .
3 -تولید چرم :
از پوست بهدستآمده از ماهی خاویار در صنایع چرم سازی جهت تولید کفش ، کیف و….استفاده میشود . چرم حاصل از
پوست ماهی در عین ظرافت از دوام باالیی برخوردار است .
4 -سایر فراوردههای جانبی :
همچنین از غضروف های به دست آمده از این آبزی برای مصارفی همانند داروهای پزشکی و چسب سازی مورداستفاده قرار
میگیرد.
مهمترین مراکز پرورش ماهی خاویار در داخل و خارج از کشور
در عصر حاضر ایران مهم ترین مرکز تولید خاویار در جهان است که در این سال ها کشورهایی همانند چین ، فرانسه و آمریکا
توانستهاند تا حدودی نبض بازار مصرف جهانی را در دست بگیرند و به رقبای جدی برای ایران تبدیل شوند .
در داخل کشور هم گر چه ماهی خاویاری به طور اختصاصی در شهرهای شمالی پرورش داده میشود اما در سایر استانهای
کشور همانند استان قم ، فارس ، مرکزی ، کرمانشاه ، قزوین و آذربایجان غربی نیز این آبزی گران بها پرورش داده میشود .
چگونگی پرورش ماهی خاویاری
1 -استخر پرورش ماهی خاویار :
ماهی خاویار را میتوان در سیستم های متراکم ، نیمه متراکم ، گسترده و مداربسته پرورش داد . که میتوان برای این کار از
استخر خاکی ، بتونی و فایبر گالس ) ژئوممبران ( بهره برد . تمام روش های فوق ) متراکم ، نیمه متراکم ، گسترده و مداربسته
( را میتوان در استخرهای بتونی و یا فایبر گالس ) ژئوممبران ( پیاده نمود . اما در استخرهای خاکی به دلیل گستردگی و
فضای بیشتر میتوان روشهای گسترده و نیمه متراکم را اجرا کرد .
ابعاد استخر پرورشی ماهی خاویاری بر اساس نوع سیستمی که در آن به کار گرفته میشود متفاوت است . بهعنوان مثال
ابعاد استخر به شیوه متراکم ) 15 کیلوگرم در هر مترمربع ( در مقایسه با نیمه متراکم و گسترده بسیار کمتر است . در یک
استخر بزرگ به ابعاد 10در 10 و با یک استخر کوچک با ابعاد 3 در 3 میتوان یکتن ماهی خاویار برداشت نمود .
امروزه برای پرورش ماهیان خاویاری بیشتر از استخرهای فایبر گالس ) ژئوممبران ( استفاده میکنند . و به دلیل اندازههای
مختلف این حوضچه ، حتی میتوان پرورش ماهی خاویار در منزل را نیز اجرا نمود . از مهمترین مزایای این حوضچهها
میتوان به سطوح صاف که مانع از خراشیدگی ماهی میشود و همچنین محدود بودن سطح آنها و در نتیجه مدیریت آسانتر
اشاره نمود .
بعد از انتخاب استخر و نوع بستر مورد استفاده با توجه به تراکم استخری بایستی اقدام به آبگیری آن نمود . برای آبگیری
میتوان از منابع آب چشمه ،آب چاه ، آب قنات ،آب رودخانه و آب دریا بهره برد .
2 -استفاده از بچه ماهی برای پرورش :
برای این کار میتوان به دور روش اقدام نمود
1 -پرورش الرو :
در این روش میتوان بعد از هچ شدن تخم ها الرو را تا رسیدن به مرحله بچه ماهی نو رس نگهداری نمود . که برای این مرحله
میتوان از حوضچه های فایبر گالس با ابعاد 0/5×1/7×1/7 با ظرفیت 12000 قطعه استفاده نمود . سپس بعد از رسیدن
بچه ماهی نو رس به بچه ماهی 3 گرمی میتوان آنها را به حوضچه های دیگر منتقل کرد .
2-خرید بچه ماهی
بچه ماهی که دارای وزن 3 گرم هستند را از مرکز تکثیر و پرورش کپور فیش خریداری نمود
یا میتوان برای پرورش ، مستقیمًا
. معمو ًال قیمت بچه ماهی خاویار بر اساس خاویار و گوشت گونه آن تعیین میشود . به عنوان مثال بچه ماهی گونه فیل
ماهی به دلیل کیفیت باالی خاویار و گوشت آن در بازار به مبلغ بیشتری به فروش میرسد .
3 -فراهم نمودن شرایط الزم برای پرورش ماهی خاویار در استخر
بهترین دما برای پرورش اکثر ماهیان خاویاری دمای 19 الی 25 درجه سانتی گراد است که باال و یا پایین شدن دما تأثیر
بسزایی در رشد این آبزی دارد به عنوان مثال در دمای کمتر از 6 و یا بیشتر از 30 درجه سانتی گراد مرحله تغذیه متوقف
میشود و در واقع رشد این گونه از ماهیان هم متوقف میگردد .
در حوضچه هایی که جریان آب و اکسيژن زیاد است میتوان از آب گرم استفاده نمود ولی باید سعی نمود که دمای آب از 35
درجه سانتی گراد باال نرود .
در استخرهای خاکی بایستی هر 4 و 5 روز آب داخل حوضچه تعویض گردد و دما در آن نباید بیشتر از 28 درجه سانتی گراد
شود .
میزان شوری آب پرورش ماهیان خاویاری 10 گرم در هر لیتر است . اگر چه آنها قادرند میزان باالتری از این مقدار را هم تحمل
کنند .
بهترین میزان اسیدیته آب ، خنثی و تا حدودی بازی است که به طور معمول بین 7 تا 8/5 در نظر گرفته میشود .
میزان اکسيژن آب حداقل 6 میلی گرم و میزان گاز کربنیک حداکثر 5 میلی گرم در لیتر استد.
برای ضد عفونی استخر میتوان در هر هکتار 2 تن آهک به کاربرد .
میزان رویش گیاه در کف استخر نباید زیاد باشد و ساالنه باید گیاهان اضافی را از کف استخر برداشت نمود .
به دلیل تجمع بچه ماهی ها در کف استخر نباید استخر را زیاد آبگیری نمود .
تغذیه ماهی خاویاری
تمام گونه های تاس ماهیان گوشت خوار هستند . و آن ها قادرند که از انواع ژئوپالنکتون ها ، موجودات کف زی ، نرم تنان ،
سخت پوستان و انواع ماهی تغذیه کنند . خوراکی که در جیره غذایی ماهیان پرورشی خاویاری استفاده میگردد باید تأمین
کننده پروتئین و انرژی در تمام مراحل زندگی آنها باشد .
در تکثیر مصنوعی این آبزی از اقالم خوراکی همانند پودر ماهی ، پودر خون ، پودر گوشت ، آرد گندم ، آرد ذرت ، مخمر ، انواع
ویتامین ، چربی و… در جیره غذایی آن ها به کار برده میشود که به صورت پلت شده از مجموعه کپور فیش میتوان تهیه
نمود .
توجیه اقتصادی پرورش ماهی خاویاری
گرچه برای دستیابی به خاویار و گوشت ، پرورش ماهی خاویاری امری زمانبر ) بین 7 تا 12سال و یا حتی بیشتر ( و بسیار پر
هزینه است و خواستار سرمایه گذاری کالن در این بخش میباشد اما با این حال به دلیل بازار مصرف بسیار خوب و گران
قیمت بودن فراورده های با ارزش آن ، سبب گردیده که پرورش این آبزی از هر نظر با توجیه اقتصادی قابل قبولی مواجه گردد .
همین دالیل گفته شده خود مزید انگیزشی کافی برای پرورش این صنعت است که عالوه بر اشتغال زایی پایدار میتوان با
صادر نمودن گوشت و خاویار ارز آوری و بهره وری بسیار مناسبی را برای کشور به ارمغان آورد .
تهیه و تدوین مدیر مجموعه کپور فیش مهندس آقایاری

بچه ماهی خاویاری ( سیبری ) 5 گرمی, بچه ماهی خاویاری ( سیبری ) 15 گرمی, بچه ماهی خاویاری ( سیبری ) 25 گرمی, بچه ماهی خاویاری ( سیبری ) 40 گرمی, بچه ماهی خاویاری ( سیبری ) 60 گرمی, بچه ماهی خاویاری ( سیبری) 80 گرمی, بچه ماهی خاویاری ( سیبری ) 100 گرمی, بچه ماهی خاویاری ( سیبری ) 120 گرمی, بچه ماهی خاویاری (سیبری ) 150 گرمی, بچه ماهی خاویاری ( سیبری ) 200 گرمی, بچه ماهی خاویاری ( سیبری ) 300 گرمی, بچه ماهی خاویاری ( سیبری ) 400 گرمی, بچه ماهی خاویاری ( سیبری) 500 گرمی