کمبود اکسیژن در مزارع پرورش ماهی

در فواصل ماههای خرداد تا مهر، کاهش اکسیژن معمولترین علت مرگ ماهیان گرمابی در استخرهای پرورشی می باشد. کمبود اکسیژن در آب استخر زمانی رخ میدهد که مصرف اکسیژن در استخر از تولید آن بیشتر شده و در نتیجه تراز منفی اکسیژن وکمبود آن ایجاد می گردد.زمانیکه ماهیان در حال مرگ در اثر کمبود اکسیژن مشاهده شوند اغلب برای جلوگیری از وقوع تلفات بالا بسیار دیر خواهد بود اما کمبود اکسیژن را می توان قبل از شروع تلفات پیش بینی نموده و تشخیص داد.

عوامل ایجاد کننده کمبود اکسیژن:

کمبود اکسیژن در استخر ماهیان گرمابی در نتیجه مصرف اکسیژن بیش از مقدار تولیدی آن می باشد.آبزیان، گیاهان و مواد آلی در حال فساد از مصرف کنندگان اکسیژن آب می باشند. گیاهان آبزی در طول روز از تولید کنندگان اولیه اکسیژن بوده و آنرا بعنوان محصول فرعی در فرایند فتوسنتز تولید می کنند. میزان فتوسنتز بستگی به شدت نور دارد.بدلیل اثرات نور خورشید بر فتوسنتز، مقدار اکسیژن در آب استخر در طول روز تغییر می کندبطوریکه در نیمروز به بالاترین و قبل از طلوع خورسید به کمترین میزان خود می رسد. تلفات در ماهیان معمولا زمانی مشاهده می شود که طی ساعات شب، اکسیژن بیشتری نسبت به مقدار تولیدی آن طی ساعات روز مصرف شود.آبهای گرم به طور قابل ملاحظه ای اکسیژن کمتری نسبت به آبهای با دمای پایین دارند.بنابراین طی ماههای گرم سال، مدیریت نامطلوب استخرها در اثرعواملی مانند تراکم بیش از حد، غذادهی بیش از حد، غنی سازی و کود دهی بیش از حد استخربا کودهای آلی و معدنی و سمپاشی استخرها با سموم جهت از بین بردن گیاهان آبزی میتواند منجر به کاهش اکسیژن در استخرها و شروع تلفات در ماهیان گردد.طی ماههای گرم سال، آب استخرها به سه لایه تقسیم می شود. 1(. لایه بالایی گرم تر بوده و حاوی اکسیژن تولید شده بوسیله فیتوپلانکتون ها میباشد. همچنین وزش باد به اکسیژن دار شدن این لایه کمک می کند.بیشتر ماهیان استخر در لایه بالایی آب بسر می برند.لایه میانی که لایه نسبت ًا نازکی است با کاهش سریع دما و مقادیر پایین اکسیژن مشخص می گردد.لایه تحتانی بی حرکت و ساکن بوده و دارای دمایی پایینی است. همچنین این لایه دارای مقادیر بسیار ناچیز اکسیژن بوده و حتی فاقد اکسیژن می باشد.زمانیکه اختلاط این لایه ها در اثر ایجاد حالت وارونگی رخ میدهد میتواند کمبود اکسیژن را بدنبال داشته باشد.اگر مصرف اکسیژن در لایه تحتانی آب از مقدار اکسیژن در لایه بالایی بیشتر شود تلفات ماهیان رخ خواهد داد.حالت وارونگی لایه ها میتواند در اثر بارانهای شدید، بادهای شدید و طولانی مدت و سردشدن ناگهانی و سریع آب در ماههای پاییز اتفاق افتد.

لایه بندی آب در روزهای گرم

روزهای آرام و بدون وزش باد و نیز ابری در ماههای گرم سال میتوانند منجر به کاهش شدید اکسیژن و تلفات ماهیان گردد.این بدین دلیل است که میزان و شدت فتوسنتز و متعاقب آن تولید اکسیژن وابسته به میزان و شدت نور می باشد.دراستخرهایی با بلوم و شکوفایی جلبکی، چندین روز متوالی کاهش نور در شرایط ابری و آب و هوای گرم می تواند منجر به کاهش تولید اکسیژن در استخرها و در نتیجه ایجاد تلفات در ماهیان گردد.صاحبان و کارشناسان بهداشتی مزارع پرورش ماهی در صورت وجود هر یک از شرایط زیر باید به کمبود اکسیژن در استخر دقت کنند:

1- بعد از بارش بارانهای سنگین و سیل آسا 2- بعد از وزش بادهای شدید 3- طی روزهای ابری و آرام)بدون وزش باد( 4- در ماههای پاییز زمانیکه دمای هوا بطور ناگهانس سرد می شود( 5- بعد از سمپاشی استخر جهت از بین بردن گیاهان آبزی اگر یکی از شرایط بالا رخ دهد صاحبان مزارع باید روزانه مزرعه خود را تحت نظر داشته و به علائم کمبود اکسیژن دقت کنند.

علائم ایجاد کمبود اکسیژن در مزارع ماهیان گرمابی:

1- تعداد زیادی از ماهیان در سطح ّآب شنا کرده و در شب و یا صبح زود هوا را می بلعند.اگر این ماهیان را پراکنده کنید به اعماق آب رفته ولی سریع ًا دوباره به سطح اب برمی گردند. 2- اگر کاهش اکسیژن آب به سطح کشنده نرسد، ماهیان صبح زود درسطح آب بوده و طی روز با شروع تولید اکسیژن به اعماق آب می روند. این روند ممکن است چندین روز متوالی ادامه یابد. 3- تغذیه ماهیانی که از تغذیه مصنوعی استفاده می کنند بطورناگهانی قطع می شود.مقدار پیش بینی شده

مقادیر اندازه گیری شده اکسیژن

٥ بعد از ظهر ٣ شب ٣ صبح

اندازه گیری میزان اکسیژن در استخر یک روش بسیار عالی برای

تشخیص پیشرفت این مشکل می باشد.کیتهای اندازه گیری اکسیژن و همچنین اکسی مترهای پرتابل برای این کار در دسترس می باشند.اندازه گیری مقادیر اکسیژن باید در موقع طلوع خورشید و یا اندکی پس از آن انجام گیرد. تهیه و تدوین مدیریت مجموعه کپور فیش